Voormalig woonhuis Suze Robertson

Het voormalige woonhuis van de kunstschilders Adriaan de la Rivière en Jan Damschreuder en van het schildersechtpaar Suze Robbertson en Richard Bisschop (Lange Brugstraat 20).


Ter gelegenheid van de 100ste sterfdag van Suze Robertson (1855-1922) werd in oktober 2022 in het Trouwkerkje Rijksmonument / Van Gogh Monument) een tentoonstelling gehouden van haar tekeningen en schilderijen.

Suze Robertson woonde en werkte tussen 1895 en 1898 aan de Lange Brugstraat 20. Op de gevel van dit huis werd op haar 100ste sterfdag (18 oktober 2022) een plaquette aangebracht door wethouder van cultuur René Verwijmeren. Gelijktijdig opende de expositie in het Trouwkerkje.

De tentoonstelling werd mede georganiseerd door Heemkundekring Jan uten Houte. Dit moment vormde de opmaat tot een sterkere band van Etten-Leur met het erfgoed van Suze Robertson. Naast de relatie met Vincent van Gogh, die in 1881 in Etten-Leur woonde en werkte en hier zijn artistieke carrière begon, wil de gemeente zich in de toekomst ook nadrukkelijker profileren met zijn vrouwelijke evenknie. De initiatiefnemers achten de tijd rijp voor een herwaardering. Robertson werd vaak vergeleken met Van Gogh, maar in erkenning loopt zij nog achter bij haar tijdgenoot. Een bestaan als kunstenaar was lange tijd voor vrouwen niet vanzelfsprekend. In de negentiende eeuw al helemaal niet. Suze Robertson was in die tijd een succesvol kunstenares. Toch raakte ze na haar dood in de vergetelheid.

Boerenleven
Van 1895 tot 1898 woonde Robertson in Etten-Leur. Ze liet de plaats achter zich om samen met haar man Richard Bisschop en dochtertje Sarah het boerenleven in Brabant te ervaren. In ruil voor een leefplek leerde ze Hendrik Dolk, toentertijd directeur van de suikerfabriek, schilderen.
De jaren in Etten-Leur waren erg belangrijk voor haar. Ze werd in deze periode steeds succesvoller en werd goed betaald voor haar kunstwerken. Zelf schilderde ze graag meisjes en vrouwen in hun dagelijkse leven. Het portret van haar van haar huishoudster Pietje Prins, waarin bladgoud is verwerkt, behoort tot een van haar meest iconische werken. Net zoals Het bleekveld. Kunstenaar Mondriaan was bijvoorbeeld een groot bewonderaar van Robertson. Het schijnt dat haar schilderijen van de bleekvelden van Leur ter inspiratie lagen aan zijn eigen werk.

Vrouw met lef
Suze Robertson was een kunstenaar uit de tijd van de Haagse School. Zelf was ze academisch geschoold. Heel bijzonder dat zij van huis uit de ruimte kreeg om zich als vrouw in de kunst te scholen. Robertson was dan ook een van de eerste vrouwelijke beroepskunstenaars in Nederland. Ze was echt een vrouw met lef. De kunstenares ging volledig haar eigen weg, ongeacht wat anderen van haar vonden. Zo verschafte ze zich toegang tot de naaktklas en was daarmee de eerste vrouw die naaktmodellen schilderde. Er werd schande van gesproken in de plaatselijke krant, ook omdat ze in die tijd lerares was aan de HBS voor meisjes. Robertson liet zich echter niet tegenhouden.

Robertson en Van Gogh
Bij leven was Suze Robertson bekender en succesvoller dan Vincent van Gogh, met wie zij vaak wordt vergeleken. Maar in de loop der jaren werd Van Gogh beroemd en raakte Robertson in vergetelheid. Ze was net als Van Gogh haar tijd ver vooruit en vastberaden kunstenaar te worden. Net als Van Gogh trok ze er vaak op uit om mensen in hun dagelijkse bezigheden weer te geven. Net als Van Gogh begon ze daarom met studies, het tekenen naar model. Daar waar Van Gogh onder andere een sterke voorliefde had voor werkende boeren en ambachtslui, die Robertson niets liever dan het uitbeelden van werkende vrouwen. Niet - net als veel tijdgenoten - het pittoreske van het ‘authentieke’ boerenleven weergaven, maar juist de realiteit van het harde bestaan vastleggen.

Werken van Suze Robertson gecombineerd met die van Vincent Van Gogh in zijn Ettense periode

Kenden zij elkaar?
De vraag is of Robertson en Van Gogh elkaars werk kenden en elkaar misschien hebben gesteund in hun overtuiging dat de gewone, hardwerkende mens met respect en compassie weergegeven moest worden. Mogelijk hebben zij elkaar in Den Haag ontmoet in de jaren voordat Robertson in Brabant ging werken. Het werk van Van Gogh was pas na zijn dood in Nederland te zien. In het nieuwe boek over Robertson kunnen we lezen dat in de winter van 1891/1892 bij Pulchri in Den Haag tekeningen van Van Gogh werden getoond bij een kunstbeschouwing. En in de winter van 1892/1893 waren in de kunstzaal van het Panoramagebouw in Amsterdam maar liefst tweehonderd schilderijen van Van Gogh te zien, voornamelijk uit zijn Franse periode. Mogelijk bezocht Robertson de lezing en de expositie. De grote expositie in 1905 in het Stedelijk Museum in Amsterdam, waar 480 schilderijen en tekeningen van Van Gogh te zien waren, zal zij zeker hebben bezocht.
De jaren dat Robertson in Leur woonde, van 1895 tot 1898, was Van Gogh al overleden (1890).

Documentaire en boek
Na haar overlijden in 1922 raakte haar werk in de vergetelheid. De waardering voor haar werk is nooit verdwenen. Vanwege het honderdste sterfjaar van Robertson was er eind 2022 een tentoonstelling te bewonderen in Museum Panorama Mesdag en dus ook in het Trouwkerkje in Etten-Leur. Ook verscheen er een biografie over haar leven en is er een mooie documentaire gemaakt.

Over Suze haar leven en werk is in 2022 een prachtig boek gemaakt: "Suze Robertson - Toegewijd. Eigenzinnig. Modern."
Het boek is verkrijgbaar in de Etten-Leur City Shop op Markt 4.

Meer weten over Suze Robbertson? Kijk dan hier.